It won't do

To dream of Caramel,

To think of Cinnamon

And long for you...

Friday 27 November 2009

უმარილო მადლი

დიდი ხანია მაქვს სურვილი დავწერო იმ საღამოს შესახებ, რომელიც საქართველოს საელჩოში გავატარე დაახლოებით ერთი თვის წინ. მიზეზი იმისა, თუ რატომ არაფერი დამიწერია ამ დრომდე, გახლავთ ის, რომ ზედმეტად ურთიერთგასმომრიცხავი ემოცია და აზრი მიტრიალებდა თავში და ველოდებოდი, როდის “გაფილტრავდა” დრო მათ უმრავლესობას და საბოლოოდ ყველაზე საგულისხმო და წონიანს დატოვებდა ჩემს მეხსიერებაში.

მაშ ასე, რა მინდოდა საელჩოში?

ერთ მშვენიერ დღეს ელ-ფოსტაზე მომივიდა მოსაწვევი: საქართველოს ელჩი მეპატიჟებოდა დავსწრებოდი სადისკუსიო საღამოს თემაზე “ხელოვანის როლი დღევანდელ ქართულ პოლიტიკაში”. სპეციალურად ამ ღონისძიებისათვის საქართველოდან ჩამოვიდნენ გოგი გვახარია, ლაშა ბუღაძე, დავით ტურაშვილი და რატი ამაღლობელი. რა თქმა უნდა, ფრიად მოვიხიბლე აღნიშნული შესაძლებლობით და დანიშნულ დღეს ზომიერად და ამავე დროს, ოდნავ ოფიციალურად გაპრანჭული წამოვიჭიმე საელჩოს კარის ზღურბლზე.

თავიდან მინდოდა დამეწერა იმაზე, თუ რაზე იყო იმ საღამოს დისკუსია, მაგრამ მალევე მივხვდი, რომ ეს ფუჭი წამოწყება გამოვიდოდა. ჩემზე უკეთ მოგეხსენებათ, რომ ქართველებს პოლემიკის კულტურა არ გაგვაჩნია. ყველაზე განათლებულ საზოგადოების წევრებსაც კი საკუთარი თავების სმენა ურჩევნიათ ყველაფერს... ამიტომ, მხოლოდ რამოდენიმე იქ თქმულ მარგალიტზე მინდა გავამახვილო თქვენი ყურადღება.


გოგი გვახარიას ზოგადად პატივს ვცემდი. თუნდაც იმიტომ, რომ საკუთარ სფეროში კარგ პროფესიონალად მიმაჩნდა და, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, განათელბული კაცია. მართლაც, თავდაპირველად ყველაფერი გადასარევად დაიწყო – ბევრი ისაუბრა იმაზე, თუ როგორი დამოკიდებული მედია გვყავს საქართველოში, რომ რეალურად დეზინფორმაციის და ხალხის დაშინების მეტს არაფერს აკეთებს და ხანდახან აბსოლუტურად დაუჯერებელ და აბსურდულ ფაქტებს ისე აჭმევს საზოგადოებას, როგორც წმინდა წყლის ჭშმარიტებას. თუნდაც აგვისტოს ომის დროს. და მერე, უცებ, არ ვიცი საიდან, დასძინა, რომ მის ხელთ არსებული აბსოლუტურად სანდო ინფორმაციით, თბილისში სწორედ იმ დროს 250 000 “კაგებე”-ს აგენტი იმყოფებოდა...

კარგით რა, ბატონო გოგი! არ გცხვენიათ?! მედიისგან მოწოდებული დეზინფორმაცია არ უნდა მივიღოთ და თქვენი პირიდან აღმოხდილი სისულელე მშვიდად გადავყლაპოთ?! დავიჯეროთ, რომ თქვენ ასე, უბრალოდ, ხელთ გაქვთ ეს ალბათ ათმაგად გასაიდუმლოებული ინფორმაცია და ასე თამამად ააშკარავებთ?!

რატი ამაღლობელი ბევრს საუბრობდა ქართულ კულტურაზე. ის ამბობდა, რომ საქართველომ თავისი დღევანდელი სავალალო მდგომარეობიდან გამოსავალი ევროპის და ამეირკის მაგალითიდან კი არა, არამედ საკუთარი ისტორიული განვითარებიდან გამომდინარე უნდა მოიძიოს, რადგანაც მხოლოდ ის იქნება მისთვის ადეკვატური და შესაბამისად, ეფექტური. ძნელია არ დავეთანხმოთ ამ შემთხვევაში...

მაგრამ, ბატონო რატი, რატომაა რომ თქვენ ელემენტარულად არ აცლით ადამიანს აუდიტორიიდან დაგისვათ კითხვა? ან, რატომაა რომ თქვენი თანამოსაუბრის შუა სიტყვაში ფეხზე დგებით, აცხადებთ რომ ამ კითხივს ბოლომდე ნამდვილად ვერ მოითმენთ და მოსაწევად გადიხართ?! ნუთუ ეს თქვენ მიერ ნაქები ქართული კულტურის შემადგენელი ნაწილია?!

ბატონი ლაშა ბუღაძე მოგვიწოდებდა, არ დაგვევიწყა უზენაესი და უანგარო სიყვარული. ისეთი სიყვარული, რომელიც კონფერანსიეს მიერ შუაში გაწყვეტილ მაილს დევისის კონცერტზე ეუფლება მავანსს, როდესაც გამოუცხადებენ რომ ბერლინის კედელი დაინგრა... ისეთი სიყვარული, რომლიც საფეხბურთო მატჩის დამთავრებისას გამარჯვებული გუნდის გულშემატკივარ ქალბატონს ბარის “სტოიკაზე” აიყვანს და მთელი შეკრებილი საზოგადოებისათვის სტრიპტიზს ჩაატარებინებს (გთხოვთ გაითვალისწინოთ, აქ არაფერს შუაშია გარყვნილება, მხოლოდ და მხოლოდ შიშველ ემოციებზე ვსაუბრობთ... როგორც ჩანს...).

ეს ყველაფერი კარგი, ბატონო ლაშა, მაგრამ... თუ თავად თქვენ მუდამ გახსოვთ ეს სიყვარული, იქნებ არ გადამიაროთ თავზე თქვენს ახალგაზრდა თანამემამულეს და არ გამიტანოთ თქვენი ბასრი იდაყვით მხოლოდ იმიტომ, რომ ჩემი არც თუ ისე მასიური სხეული ერთადერთი დაბრკოლებაა თქვენსა და ფენოვან ხაჭაპურებით გავსებულ თეფშს შორის... ან თუ მაინცდამაინც გინდათ ასე ძალიან ეს ხაჭაპურები (მოგენატრებოდათ, ერთი კვირით სამშობლოდან მოწყვეტილს), ბოდიში მაინც მომიხადოთ?!

დავით ტურაშვილი ამბობდა, რომ უნდა დავიშალოთ პატრიარქის ბრეჟნევიზაცია და ქურდული მენტალიტეტი... მადლობელი ფრიად, ბატონო დავით, მაგრამ ჩემს უკან მსხდომ აჩი და რეზი არველაძეებს ხომ არ ესმით, თქვენ რას გულისხმობთ და ამიტომ არ გაცლიან თქმას – მყისვე მკრეხელობას დაგწამებენ (სად კომუნისტი ბრეჟნები და სად ჩვენი პატრიარქი) და აქეთ შეგეკითხებიან, პამიდორს თუ ჭამთ და რა ცხოვრებით ცხოვრობთ... და ნუ დაიბნევით, ბატონო დავით, ისინი ხომ ჩვეულებრივი, ყოველდღიური ქართული საზოგადოების ტიპური წარმომადგენელბი არიან და მათ თუ ვერ აგებინებთ სათქმელს, ვერც სხვებს გააგებინებთ...

და ამ ყველაფრის მერე, ბუნებრივია, იბადება კითხვა, რა შუაშია აქ ხელოვანის როლი, არა? მინდა დაგამშვიდოთ – ეს კითხვა დისკუსიის დასრულებამდე ათი წუთით ადრე, როგორც იქნა, დაისვა და პასუხი გამაოგნებლად ერთსულოვანი იყო – არც არაფერი შეუძლიაო თურმე. აი ასე.

მე კი სხვა კითხვა უფრო მაწუხებდა ამ მთელი დროის განმავლობაში...

ჩემი სანუკვარი, ასეთი ახლობელი და გათავისებული რიტორიკული შეკითხვა...

როდის ვისწავლით ქართველები იმას, რომ როდესაც მოყვასს რაიმესაკენ მოვუწოდებთ, პირველ რიგში ეს მოწოდება შენს საკუთარ შესაბამის საქციელში უნდა გამოიხატებოდეს?! წინააღმდეგ შემთხვევაში ამ შთაგონებას ხომ ჩალის ფასი აქვს... უმარილო მადლის არ იყოს...

P. S. დისკუსიის ბოლოს ყოველ მოსაუბრეს შოთი არველაძემ საინტერესო კითხვა დაუსვა:
- ბატონო გოგი, ლექციების კითხვას გიშლიან?
არაო, იყო პასუხი.
- ბატონო რატი, ლექსების წერას გიშლიან?
არაო, იყო პასუხი.
- ბატონო ლაშა, პიესების წერას გიშლიან?
არაო, იყო პასუხი.
- ბატონო დავით, მოთხრობების წერას გიშლიან?
არაო, იყო პასუხი...
- აბა ფეხბურთის თამაშს მეც არ მიშლიან და ეგებ ყველამ ჩვენ ჩვენი საქმე რომ ვაკეთოთ, ეშველება კიდევაც ამ ჩვენს ქვეყანას რამე..
ყოჩაღ, შოთი...

Wednesday 25 November 2009

რა და როგორ ანუ, რატრომაც არა

ყველა ადამიანის ცხოვრებაში მომხდარა ალბათ (თანაც არაერთხელ) პიროვნული შეუთავსებლობის კატაკლიზმი. უფრო მარტივი ენით რომ ვთქვათ – მოგვწონებია ადამიანი, მას კი რატომღაც არა. რა დასანანია.

მოწონებაში მაინცდამაინც რომანტიკულ მიზიდულობას არ ვგულისხმობ, თუმცა, ალბათ არსებული შეუთავსებლობებიდან ეს ალბათ ყველაზე მწარეა.

ადრე არასოდეს დავფიქრებულვარ რეალურად იმაზე, თუ რატომ ხდება ასე. უფრო ახალგაზრდა და შესაბამისად, უფრო რადიკალური და ფატალისტური რომ ვიყავი, ვამბობდი, რას იზამ, ასდოლარიანი არ ვარ ყველას რომ მოვეწონო-მეთქი და ამ დებულებას მესამე პირთა შეუთავსებლობების მიმართაც ვავრცელებდი. ახლა კი ვხვდები, რომ არც ისე მარტივად არ არის საქმე, როგორც ერთი შეხედვით ჩანს.

რატომ არის ხოლმე, რომ ჩვენი სიმპატია პიროვნების მიმართ ხანდახან უპასუხოდ რჩება? ანუ, თუ ჩვენგან კი, რატომ არა მართგან?!

პასუხად გთავაზობთ ჩემს მიერ ნაპოვნ და განზოგადებულ მიზეზთა “საუკეთესო” სამეულს.

I. ინტერესები.

ალბათ გასაგებია, რომ თუ ერთ ადამიანს აინტერესებს მუსიკა, ხოლო მეორეს ავტომობილები, მელომანს ძალიანაც რომ უნდოდეს, ძნელად თუ მოახერხებს ავტომოყვარულის გულის მოგებას. გასაგებია, რომ რეალურ ცხოვრებაში ადამიანები საბედნიეროდ არ არიან ასე სწორხაზოვანნი, მაგრამ ეს არანაირად არ გამორიცხავს ინტერესთა შეუთავსებლობის ნიადაგზე პიროვნული შეუთავსებლობის აღმოცენებას. ისიც მგონი ნათელია, რომ თუ ორივე ადამიანს აინტერესებს ვთქვათ არქეოლოგია, მათთვის გაცილებით უფრო ადვილი იქნება ურთიერთგაგების დამყარება. სწორედ ამიტომ არსებობს უამრავი საზოგადოება, წრე თუ სხვა რამ, რომლიც საერთო ინტერესების მქონე ადამიანებს აერთიანებს. და არანაკლებ ხშირია ასეთი საერთო ინტერესებიდან აღმოცენებული ბედნიერი ოჯახებიც.

II. წარმომავლობა

აქ შედის უამრავი ფაქტორი, რომლებზეც აბსტრაქტულად საუბარი ძალიან შორს წამიყვანს. ამიტომ ისევ მარტივი თვალსაჩინო მაგალითით შევეცდები ჩემი აზრის ილუსტრირებას – თუ ერთი ადამიანი არის იაპონიიდან, ხოლო მეორე კი თუნდაც საქართველოდან, უფრო დიდია ალბათობა იმისა, რომ ისინი ერთმანეთს “ვერ გაუგებენ”. და ამაში მხოლოდ ენის ბარიერი არ იქნება დამნაშავე – აღზრდა, ყოველდღიური ცხოვრების წესი, ეტიკეტი და უამრავი სხვა ფაქტორი განაპირობებს იმას, რომ რამდენიც არ უნდა იწვალოს იაპონელმა, ქართველს გულს ვერ მოუთაფლავს. ასეთ რადიკალურ პოლუსებზეც რომ არ ვისაუბროთ, ხშირადაა რომ ერთი თბილისელი ადამიანი მეორეს თავს ვერ აწონებს იმის გამო რომ სიმპატიის ობიექტი ვაკელია, ხოლო სუბიექტი კი გლდანელი.

III. გარეგნობა

რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, ამ ფაქტორს არა მარტო რომანტიულ ურთიერთობებში აქვს დიდი მნიშნველობა. სიმართლე იმაში მდგომარეობს, რომ რამდენიც არ უნდა ვეცადოთ ამის უარყოფას, გარეგნობა ადამიანის საუკეთესო სავიზიტო ბარათია და გადამწყვეტი ძალა აქვს პირველი შთაბეჭდილების შექმნაში. გარდა ამისა, გარეგნობის მიხედვით ძალიან ხშირად შესაძლებელია ამოიცნო ადამიანის მიახლოებითი ინტერესებიც (თუ ხელოვნება უყვარს, ბოჰემურად ეცმევა, ხოლო თუ “როკერია”, ტატუებით და პირსინგებით ექნება მორთული სხეული) და წარმომავლობაც (ეთნიკური კუთვნილება თავისთავად აშკარაა, ხოლო “ვაკელ-გლდანელობა” ჩაცმულობის სტილითაც თვალსაჩინოდ ადვილად ამოცნობადია). Dა სულ ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, მიუხედავად იმისა, რომ ხალხური სიბრძნე საწინააღმდეგოს გვასწავლის, თუ შეფუთვა არ მოგვწონს, შიგთავსით დაინტერესებაც კი არ გვინდა, ასეთია ადამიანის ბუნება...

ასე და ამგვარად გამომივიდა იდეალური “შეთავსებადობის” ფორმულა – თუ გაქვთ შესაბამისი ინტერესები, და გარეგნობა – გილოცავთ, თქვენი სიმპატია გარანტირებულად გაზიარებული აღმოჩნდება!

მაგრამ...

ყველა წესიდან არსებობს გამონაკლისიო და ამ წესის ( ;) )დასამტკიცებლად რამოდენიმე მაგალითი შემიძლია მოვიყვანო:

ხშირადაა, რომ ერთი და იმავე რეჟისორის ფანატებს 5 წუთის შემდეგ არაფერზე აქვთ სალაპარაკო, ხოლო ავტომოყვარული და მელომანი წლების მანძილზე დაგრიალობენ ღამის ქუჩებში მანქანით და უსმენენ რადიოს... მთავარია, ერთს თქმა შეეძლოს და მეორეს მოსმენა სურდეს...

ორი იაპონელი ჩამოჯდება და დიდი დიდი ქვეყნის პოლიტიკაზე გაისაუბრებს და ახალ ამბებზე, თურქი და შვედი კი საათობით გაართობს ერთმანეთს საინტერესო ნაციონალური ჩვეულებების მოყოლით... და აქაც, მთავარია, ერთს თქმა შეეძლოს და მეორეს მოსმენა სურდეს...

გარეგნობაზე ხომ საერთოდ არაფერს ვამბობ – ისეთი წყვილები, როგორიცაა სერჟ გეინსბორო და ელენ ბირკინი ყველა სხვა მაგალითზე უკეთ ასახავს ჩემს აზრს... შეიძლება ადამიანი სულ არ იყო ლამაზი, მაგრამ ისეთი ქარიზმა გამოიმუშავო, მთელი მსოფლიო შენზე გიჟდებოდეს...

და რახან არსებობენ ეს გამონაკლისები, ესეიგი, არის რაღაც მიზეზი, არა?!

იქნებ საქმე იმაში კი არაა, რა ინტერესი, წარმომავლობა თუ გარეგნობა გვაქვს,

არამედ თუ როგორ გამოვხატავთ მა
?!

Saturday 21 November 2009

სიყვარულების შესახებ

რამდენნაირი სიყვარული არსებობს ამქვეყნად!
ჯერ ის, რომ არის ე.წ. “ქალ-ვაჟური” (ან თუნდაც ჰომოსექსუალური, ვიყოთ პოლიტიკურად კორექტულები), დედა-შვილური და ოჯახური, მეგობრული, კეთილმეზობლურიც კი... რა თქმა უნდა, ყველა ზემოთხსენებული ტიპის განხილვას არც კი შევეცდები, მით უფრო რომ არც გამაჩნია სურვილი... ადვილი მისახვედრია ალბათ, რომელ ერთზე შევაჩერებ არჩევანს.
თითოეულ ადამიანსაც სხვადასხვანაირად უყვარს. ამბობენ, რამდენი ადამიანიცაა, იმდენნაირი სიყვარულიც არსებობსო. ძნელია არ დაეთანხმო. მითუმეტეს, რომ ხანდახან ერთსა და იმავე პიროვნებას სხვადასხვანაირად უყვარს ცხოვრების მანძილზე სხვადასხვა ადამიანი.
ყველაზე მძაფრი, როგორც წესი, პირველი სიყვარულია. ყოველ შემთხვევაში, ასე არის ჩემს მიერ გაგონილ უმეტეს შემთხვევაში (და ამას მოწმობს ჩემი პიროვნული გამოცდილებაც). რატომაა მძაფრი? ალბათ იმიტომ, რომ პირველად როცა გვიყვარს, უკანმოუხედავად გვიყვარს... არ გვაინტერესებს რა იქნება მომავალში, ვუხდებით თუ არა ერთმანეთს პიროვნულად, საერთოდ, ვიქნებით თუ არა ჩვენი გრძნობის ობიექტთან ერთად ოდესმე. უბრალოდ გვიყვარს, და მორჩა. ყოველგვარი ლოგიკისა და აზრის წინააღმდეგაც კი (და ხშირად, ჩვენი მშობლებისაც). გვიყვარს სულისშემაძრწუნებლად, პათეტიკურად, ხანდახან უიმედოდ, ხანდახან ბედნიერად… უფრო ხშირად კი, ამ ყველაფრის ერთობლიობით. ზოგს უმართლებს და ეს პირველი გრძნობა მათი ერთადერთი და უმთავრესი ხდება, ზოგი კი, წარუმატებლობის შემდეგ აგრძელებს გზას და ძიებას.
არის კიდევ პლატონური სიყვარული. საქართველოში უმეტესობა ასეთია. ოღონდაც იმიტომ კი არა, რომ თავად გრძნობაა ასეთი არაფრისმომთხოვნი და უმწიკვლო, არამედ ძირითადად იმიტომ რომ “აბა მერე ცოლად რომ არ მომიყვანოს?!” ანდა კიდევ “ეგ მე თუ დამნებდა, სხვასაც დანებდება”. გამონაკლისებს, როდესაც თავს რელიგიური ან სხვა რაიმე საფუძვლიანი მიზეზის გამო იკავებენ, არ ვეხები. ჩემი ღრმა რწმენით, პლატონურ სიყვარულს დიდი ხნის მომავალი არ უწერია, ის მხოლოდ ლამაზ ეპისტოლარულ რომანებში თუ ცოცხლობს. თუმცა ეს მხოლოდ ჩემი აზრით, ისევ და ისევ, რა ვქნა რომ ლაურა მე არა ვარ და არც პეტრარკას წერილებს და სონეტებს ველი...
პლატონური სიყვარულის ანტიპოდია სექსუალური ლტოლვა. ან თუნდაც უბრალო მიზიდულობა. ინგლისურად ამ ფენომენს ასეთ საინტერესო ტერმინად მოიხსენიებენ – chemistry. და მართლაც, ეს განმარტება, ჩემი აზრით, ყველაზე ახლოს დგას ამ ფენომენის არსთან, იმიტომ რომ თუ არა ფერომონებით, რითი ახსნი ამ გაუაზრებელ სურვილს შეეხო ახალგაცნობილ ადამიანს, თუნდაც ის სრულიადაც არ მოგწონდეს, როგორც პიროვნება... აქვე მინდა ვთქვა, რომ გავრცელებული მითის საწინააღმდეგოდ, ასეთი ლტოლვა არა მარტო კაცებს აქვთ, არამედ ქალებსაც. ამას პირადი გამოცდილებიდან ვიძახი ასევე და რავიცი, ბოლოს რომ სარკეში ჩავიხედე, დამიმოწმა, თუ რომელ სქესს განვეკუთვნები...
არსებობს კიდევ ცალმხრივი სიყვარული. მწარე რამეა ძალიან, მტკივნეული, განსაკუთრებით ეგოცენტრიული ადამიანებისათვის, თუმცა, ჩემი აზრით, აუცილებელი. თუ ცალმხრივად არ გყვარებია, არ გყვარებია “საზღაურის” მიღების გარეშე, ვერასოდეს შეიყვარებ ნამდვილად. ცალმხრივი სიყვარულის კიდევ ის მომწონს, რომ ძალიან “პროდუქტიულია”. თუ დავაკვირდებით, ყველაზე კარგი წინგნები, ლექსები, მუსიკალური შედევრები ცალმხრივი სიყვარულის ნიადაგზე შექმნილა... ძალიან მარტივი პირადი პარალელი – ბლოგზე გაცილებით მეტს მაშინ ვწერ, როდესაც გულგატეხილობა მიტევს...
ზემოთჩამოთვლილის გარდა კიდევ უამრავი სიყვარული არსებობს... როგორც უკვე ვთქვი, ყველას ჩვენ-ჩვენი გაგვაჩნია, მაგრამ მთავარი ეს არ არის... მთავარი უფრო ისაა მგონი, როგორ ვიპოვოთ ამდენ არსებულ ვარიანტში ნამდვილი?!
და ალბათ სწორი პასუხი ამ კითხვაზე არ არსებობს...
ისევ და ისევ იმიტომ, რომ ეს პასუხი ყველას ჩვენ ჩვენებურად გვესახება.
მე ერთს დავამატებ მხოლოდ,
ჩემს პასუხს.
ჩემი ნამდვილი სიყვარული ადვილია...
წლები დამჭირდა იმისათვის, რომ მივსულვიყავი ამ დასკვნამდე.
ჩემი სიყვარული მშვიდია, მაგრამ ვნებიანი. ჩემი სიყვარული მსუბუქია, მაგრამ ძლიერი. ჩემი სიყვარული არ არის საზოგადოებაზე გათვლილი, ის მხოლოდ ერთი ადამიანისაა. ჩემი სიყვარული არ აყენებს მოთხოვნებს, ის უბრალოდ სიცოცხლის კალაპოტს მიყვება. ჩემი სიყვარული ტკბება ერთად გატერებული წუთით და არ დარდობს უერთმანეთოდ გატარებულ დღეზე... ჩემი სიყვარული ბევრს არ ლაპარაკობს საკუთარ თავზე, მაგრამ სამაგიეროდ ბევრს მაწერინებს... ჩემი სიყვარული არ არის ცხოვრების არსი, ის მისი თანამდევია... ჩემი სიყვარული არ აწყობს გეგმებს, ის ტკბება დღევანდელი დღით...
ბოლოს და ბოლოს, ვინ იცის, რამდენი ბედნიერი დღე შეიძლება ჩაითვალოს მარადისობად?!

P. S.